Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın yayımladığı yapı denetimine ilişkin yeni yönetmelik Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Yeni düzenlemelere göre, denetim sürecine dair kriterler yeniden belirlendi. Yeni yönetmelikle, 15 yıl içinde yıkılan binalar ile komşu yapılara zarar veren projelerde yapı denetim firmalarının faaliyet izinleri iptal edilecek ve teminatlarına el konulacak. Ayrıca, 3 ay içinde inşaata başlanmayan projelerde sözleşmeler tek taraflı olarak feshedilebilecek.
Yapı kullanma izin belgesi aldıktan sonra 15 yıl içinde yıkılan binalardan, yapı denetim kuruluşları doğrudan sorumlu tutulacak. İnşaat sürecinde komşu binalara zarar verilmesi halinde de aynı yaptırımlar uygulanacak.
Yeni yönetmeliğin en tartışmalı maddesi de yapı inşaat alanı 500 m2’ye kadar olan yapıların, Bakanlığın Elektronik Dağıtım Sistemi dışında bırakılarak, yapı sahiplerine serbest denetim firması seçme imkânı tanınması oldu. Bu maddeyle yapı sahipleri, kendi belirledikleri denetim firmalarıyla yüzde 1,75 ila yüzde 3,5 oranında değişen hizmet bedeliyle sözleşme imzalayabilecek. Yeni yönetmeliği KARAR’a değerlendiren İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul 2. Başkanı Özer Or, yapı denetiminde 2018 öncesine dönüldüğünü belirtti. Şirketlerin istediği şekilde değişiklik yapıldığını belirterek, yeni sistemde denetim bağımsızlığına gölge düşeceğini vurgulayan Or şunları söyledi:
FİRMALARIN İSTEDİĞİ OLDU
“Mevcut uygulamada 200 metrekarenin üzerindeki bütün yapılarımız yapı denetim sistemine tabiydi. 2018’de yapılan değişiklikten sonra Bakanlığın elektronik sistemi tarafından bir denetimci firma veya denetim mühendisi ataması yapılmaya başlandı. Bu uygulamada da bir ilin içinde çok uzak bölgelere de atama yapılabiliyordu. Bu nedenle bazı yapı denetim firmaları da bulundukları bölgeye uzak olan özellikle küçük ölçekli binalarda maliyetlerini karşılamadığı için bu görevlerden kaçınmaya çalışıyorlardı. Firmalar mal sahibinden açıktan para isteyebiliyordu. Eski sistemde metrekare vs. sınırı olmadan müteahhitler kendi kendilerini denetleyebilecek denetçi firmayı, kendileri buluyorlardı. Bu da karşılıklı bir bağımlılık ilişkisi yarattığından denetimin bağımsızlığına gölge düşüyor. Şimdiki uygulamada da 500 metrekarenin altındaki yapılarda müteahhit ya da mal sahibi yapı denetim firmasını kendisi seçecekse, işvereni de kendisi olacağından bazı zaaflar oluşabilir. Denetim unsurlarının bir kısmının göz ardı edilmesi, işlerin hızlandırılması adına bazı konulardan taviz verilmesi söz konusu olabilir.”
İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul 2. Başkanı Özer Or
‘MALİYETLERDEN KAÇINMAK EKSİK DENETİM DEMEK’
“Bu hizmeti alacak olan kişi, o hizmet hakkında teknik bilgiye sahip değilse yapabileceği tek şey fiyat rekabetine zorlamak” diyen Or, firmaların gireceği fiyat rekabetinin de bu işleri ucuzlatacağını ifade etti. Or “Yeterli deneyimde ve eğitimde teknik eleman istihdam etmede zorluk yaşamasına veya bu işlerle ilgili bazı zahmetlerden, bazı maliyetlerden kaçınmasına neden olacak. Bu da denetimin bir kısmının yapılmaması, ihmallere neden olması demektir” diyerek uyarıda bulundu.
