Hükümetin Orta Vadeli Program (OVP) kapsamında üzerinde çalıştığı yeni emeklilik sistemiyle, çalışanların daha uzun süre sistemde kalmaları teşvik edilecek. Hazırlanan model ile prim gün sayısına dayalı bir yapı kurulması hedeflenirken, sistemde uzun süre kalan ve fazla prim ödeyen sigortalıların emekli aylıklarının da daha yüksek olması sağlanacak.
EMEKLİLİKTE AKTÜERYAL DENGE SORUNU MASADA
Sabah gazetesi yazarı Faruk Erdem'in aktardığına göre, Türkiye’de 16 milyona ulaşan emekli sayısına karşılık çalışan sayısı yeterli seviyede değil. Hâlihazırda 1,8 çalışana bir emekli düşerken, sağlıklı bir sosyal güvenlik dengesi için bu oranın 4 çalışana 1 emekli olması gerekiyor. Söz konusu dengesizlik, hem sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini tehdit ediyor hem de emekli maaşlarının yeterli düzeyde artmasını engelliyor.
YENİ HESAPLAMA MODELİ ÜZERİNDE ÇALIŞILIYOR
OVP’de yer alan hedeflerden biri de emekli maaşı hesaplamasında kullanılan karma yapının sadeleştirilmesi. Bu çerçevede sadece çalışanın kazancı değil, sisteme prim ödeme süresi de doğrudan maaşı belirleyecek unsurlar arasında olacak. Böylece çalışanlar için sistemde kalmak daha cazip hale getirilecek.
Şu anda uygulanan sistemde yıllar arasındaki maaş farkları, enflasyon ve büyüme gibi değişkenlerle hesaplanan güncelleme katsayısından kaynaklanıyor. 2024 yılında emekli olanlar, sistemsel farklar nedeniyle bu yıl emekli olanlardan daha yüksek maaş aldı. Yeni sistemde bu farkı önlemek amacıyla sabit bir güncelleme katsayısı getirilmesi gündemde.
KAMU DENETÇİLİĞİ: YASAL DÜZENLEME ŞART
Kamu Başdenetçisi Abdullah Cengiz Makas da TBMM'deki bir sunumunda, emeklilikte adaletin sağlanabilmesi için yeni yasal düzenlemelere ihtiyaç olduğunu vurguladı. Makas, sadece yüksek prim ödemenin değil, uzun süre sistemde kalmanın da emekli maaşını doğrudan etkilemesi gerektiğine dikkat çekti.
TABAN MAAŞ UYGULAMASINDA DEĞİŞİKLİK OLABİLİR
Taban maaş uygulamasına ilişkin belirsizlik sürse de, sistemde düşük primle emekli olanlar için bu uygulamanın ciddi bir katkı sağladığı ifade ediliyor. Asgari ücret üzerinden prim ödemiş ya da kısa süreli sigortalılık geçmişi olan emekliler, Hazine desteğiyle belirlenen taban maaş sayesinde daha yüksek gelir elde edebiliyor. Temmuz ayında bu rakamın yeniden artırılması bekleniyor. Ancak, maaşı taban düzeyine yakın olan emekliler açısından sistemde adaletin sağlanması için ilave düzenlemeler yapılması gündemde.
GÜNDEMDEKİ BAŞLICA BAŞLIKLAR ŞUNLAR:
-
Aylık bağlama sisteminin sadeleştirilmesi
-
Enflasyona göre artış mekanizmalarının yeniden düzenlenmesi
-
Prim gün sayısının maaşlara etkisinin artırılması
-
Sistemde kalmanın teşvik edilmesi
-
Bozulan aktüeryal dengenin yeniden kurulması
