2021 sonunda döviz kuru dalgalanmalarına karşı Türk Lirası (TL) mevduatlarını korumak amacıyla hayata geçirilen Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemi, yaklaşık dört yılın ardından sona yaklaşıyor. Bir zamanlar 140 milyar dolarlık devasa büyüklüğe ulaşan KKM, son bir yılda uygulanan kademeli çıkış stratejisiyle 11,8 milyar dolara kadar geriledi. Toplam mevduatlar içindeki payı ise %26,2’den %2’ye düştü.
LİRA DEĞER KAYBEDERKEN HAZİNE'YE BÜYÜK YÜK BİNDİ
Ekonomim'in haberine göre, KKM'nin uygulandığı dönemde TL, dolar karşısında ciddi değer kayıpları yaşadı. Bu kayıplar, Hazine'nin üstlendiği kur farkı ödemelerini astronomik seviyelere çıkardı. Sistem, 2021'de %44, 2022'de %29, 2023'te %37 ve 2024'te %16 olmak üzere, TL'nin değer kaybına engel olamadı. Yapılan hesaplamalara göre, KKM'nin Türkiye'ye toplam faturası 60 milyar dolar olarak belirlendi.
EKONOMİSTLERDEN SİSTEME YÖNELİK SERT ELEŞTİRİLER
Ekonomi çevreleri, KKM'nin maliyetli ve sürdürülebilir olmayan bir politika olduğu konusunda baştan beri uyarıyordu. Önde gelen ekonomistlerin görüşleri şu şekilde:
-
Dr. Mahfi Eğilmez: KKM'nin döviz talebini ötelediğini, kamu maliyesine büyük bir yük getirdiğini ve kalıcı güven inşasını engellediğini belirtti.
-
Prof. Dr. Emre Alkin: Sistemi "pansuman politikası" olarak nitelendirdi ve 60 milyar dolarlık maliyetin başka yatırımlara aktarılsaydı daha faydalı olacağını savundu.
-
Prof. Dr. Hakan Kara: KKM'nin para politikasının etkinliğini azalttığını ve risk primini yükselttiğini ifade etti.
-
Esen Çağlar: Sistemin en büyük sorunlarından birinin, kur farkı ödemelerinden orantısız bir şekilde büyük mevduat sahiplerinin yararlanmasıyla adil olmayan bir gelir dağılımı yaratması olduğunu vurguladı.
-
Uğur Gürses: KKM'nin TL'yi güçlendirmesi beklenirken, aslında TL'den çıkışı hızlandıracak beklentileri pekiştiren dövize endeksli bir ürün olduğunu belirtti.
-
POLİTİKA DEĞİŞİKLİĞİ VE KKM'NİN SON GÜNLERİ
Mayıs 2023 seçimlerinden sonra geleneksel para politikalarına dönülmesiyle birlikte KKM'den çıkış süreci hızlandı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sıkı para politikası sayesinde KKM bakiyesinin istikrarlı bir şekilde azaldığını ifade etti. KKM'nin getirileri politika faizinin %40'ı ile sınırlandırıldığı için sistem, cazibesini yitirdi. Bankacılar, KKM'nin resmi hedef tarihten daha önce tamamen bitebileceğini öngörüyor. Son olarak, KKM hesaplarındaki miktar 477 milyar liraya düşerek, toplam mevduatın yalnızca %2.04'ünü oluşturdu.
