Türkiye’de konut krizi her geçen yıl derinleşiyor. Hem fahiş fiyatlar ve kredi maliyetleri nedeniyle ev sahibi olmak zorlaşıyor hem de konut stokunda devasa bir birikim yaşanıyor. Son 10 yılda yaklaşık 7 milyon kişi daha kiracı olurken, satılamayan konutların sayısı 1,6 milyona ulaştı. Satın alınan konutların büyük çoğunluğunun ikamet amacıyla değil, yatırım niyetiyle edinilmesi, barınma sorununu daha da ağırlaştırıyor.
KİRACI NÜFUSU 24 MİLYONU AŞTI
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayımladığı “İstatistiklerle Aile 2024” verilerine göre, ev sahipliği oranı 10 yılda yüzde 61,1’den yüzde 56,1’e gerilerken, kiracı oranı yüzde 22,1’den yüzde 28’e yükseldi. Buna göre, zorunlu kiracı konumunda yaşayan bireylerin sayısı 24 milyonu aştı. Ortalama hane büyüklüğü dikkate alındığında, kiracı hane sayısı yaklaşık 7,7 milyon oldu.
Aynı dönemde Türkiye nüfusu yaklaşık 8 milyon kişi artarken, bu artışın 6,8 milyonluk kısmını kiracılar oluşturdu. Diğer bir ifadeyle, son 10 yılda nüfusa eklenen her 100 kişiden 85’i kiracı oldu.
SATIŞLAR ARTIYOR AMA EV SAHİPLİĞİ DÜŞÜYOR
Dünya Gazetesi'nin haberine göre, satış rakamlarındaki artışa rağmen ev sahibi oranının düşmesi, konutların büyük bölümünün yatırım amaçlı alındığını ortaya koyuyor. Özellikle ilk el satışlarda banka kredisiyle yapılan alımların payı hızla gerilerken, peşin ya da alternatif yollarla alım yapan varlıklı kesimin etkisi büyüyor.
2014’te toplam satışların yüzde 14,9’u krediyle alınan sıfır konutlardan oluşurken, bu oran 2024’te yüzde 2,6’ya kadar geriledi. Bu yılın ilk dört ayında satılan 454 bin konutun yalnızca 16 bini ipotekli ilk el satış oldu.
OECD’DE FİYAT ARTIŞINDA TÜRKİYE ZİRVEDE
Fiyat artışları bakımından Türkiye, OECD ülkeleri arasında açık ara önde. 2015 yılını baz alan konut fiyat endeksine göre, OECD ortalamasında fiyatlar yüzde 87,6 artarken, Türkiye’deki artış yüzde 1.815’e (18 katına) ulaştı. Kiralarda da benzer bir eğilim var: Türkiye’de kiralar 2015’e kıyasla 12 kat arttı, OECD ortalaması ise yüzde 45,7’de kaldı.
Gerçek rakamlara bakıldığında, 2015’te 500 bin TL’ye satılan bir konutun 2024’teki değeri yaklaşık 9,6 milyon TL’ye, aynı yıl 2.500 TL olan kira ise 32.500 TL’ye yükseldi. Bu dramatik artışlar, konuta erişimi dar gelirli gruplar için neredeyse imkânsız hale getirdi.
SATILAMAYAN KONUT SAYISI 1,6 MİLYONU AŞTI
İnşaat sektörü üretime devam ederken, konut satışları aynı hızda gerçekleşmedi. 2015-2024 döneminde yapı kullanım izni alınan konut sayısı 6,94 milyon, aynı dönemde satılan ilk el konut sayısı ise 5,31 milyon oldu. Böylece satılamayan konut stoğu 1,63 milyona ulaştı.
YATIRIMCININ ELİNDE BİRİKİYOR
Krediye erişimde yaşanan sorunlar ve yüksek fiyatlar nedeniyle konut alımı ikamet ihtiyacına değil, yatırım amaçlı birikime dönüştü. Özellikle büyükşehirlerdeki lüks konut projeleri, yüksek gelir grubuna yönelik üretildiği için bu konutlar genellikle boş kalıyor veya yüksek fiyattan kiralanmak üzere bekletiliyor.
