Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM), Türkiye’de konut piyasasında yaşanan fiyat artışlarına ilişkin kapsamlı bir analiz yayımladı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın 2010-2025 dönemine ait konut fiyat endeksleri üzerinden yapılan çalışmada, özellikle pandemi sonrası dönemde ülke genelinde “konut fiyat balonları” oluştuğu ve bu balonların önemli bir kısmının son dönemde sıkı para politikası sayesinde sönmeye başladığı ifade edildi.
HER BÖLGEDE BALON GÖRÜLDÜ, BAZILARI HÂLÂ DEVAM EDİYOR
"Türkiye’de konutta fiyat balonları" başlıklı rapor, Gökhan Şahin Güneş tarafından hazırlandı. Raporda, Türkiye’deki konut fiyat hareketlerinin diğer ülkelere kıyasla çok daha dalgalı ve balon oluşturmaya meyilli olduğuna dikkat çekildi. Merkez Bankası'nın 19 bölgeye ayırdığı veri seti kullanılarak yapılan analizde, pandemi sonrasında tüm bölgelerde en az bir kez konut fiyat balonu yaşandığı belirtildi.
Ancak bazı bölgelerde bu balonların etkisi hâlâ sürüyor. Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki Erzurum, Erzincan, Bayburt, Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan (TRA) ile Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli, Van, Muş, Bitlis, Hakkâri (TRB) bölgelerinde balonun henüz sönmediği vurgulandı.
15 YILDA 23 FARKLI BALON DÖNEMİ
Çalışmaya göre, 2010 Ocak ile 2025 Mart arasındaki 15 yıllık süreçte Türkiye genelinde toplam 23 kez konut fiyat balonu oluştu. En fazla balonun İstanbul (TR10) bölgesinde 3 kez, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ (TR21) ve Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye (TR63) bölgelerinde ise 2 kez yaşandığı tespit edildi. Diğer bölgelerde ise birer kez balon tespit edildi.
En Uzun Süren Balonlar Doğu’da
En uzun süren konut balonlarının Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşandığı belirtildi. Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli, Van, Muş, Bitlis ve Hakkâri (TRB) bölgesinde 35 ay boyunca, yani 2022 Mayıs’tan 2025 Mart’a kadar balonun sürdüğü kaydedildi. Benzer şekilde, Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Şanlıurfa, Diyarbakır, Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt (TRC) bölgesinde de 2021 Nisan-2024 Mart arasında 35 aya yayılan bir balon dönemi yaşandığı vurgulandı.
EN BÜYÜK FİYAT BALONU MERSİN VE ADANA’DA
BETAM’ın raporunda, yalnızca süresi değil, fiyat artışı bakımından da dikkat çeken bazı balon dönemleri sıralandı. En büyük beş konut fiyat balonunun yaşandığı bölgeler ve artış oranları şöyle açıklandı:
-
Adana ve Mersin (TR62): 2021 Ağustos - 2023 Ağustos arasında fiyatlar %112,7 arttı.
-
Ankara (TR51): 2021 Kasım - 2023 Kasım arasında %111,8 artış.
-
Aydın, Denizli, Muğla (TR32): 2021 Haziran - 2024 Ocak arasında %110,4 artış.
-
Konya, Karaman (TR52): 2021 Eylül - 2024 Temmuz arasında %105,3 artış.
-
Edirne, Kırklareli, Tekirdağ (TR21): 2022 Şubat - 2024 Ocak arasında %100,2 artış.
EKONOMİ POLİTİKALARI BALONLARI SÖNDÜRÜYOR MU?
Raporun en dikkat çeken değerlendirmelerinden biri ise Türkiye’de 2023 itibarıyla uygulamaya konan sıkı para politikalarının, konut fiyat balonlarının sönmesine katkı sunduğu yönünde. BETAM, bu tür balonların yalnızca arz-talep dengesizliğinden değil, aynı zamanda finansal koşulların gevşekliğinden beslendiğini, bu nedenle para politikasındaki değişikliklerin fiyatlar üzerinde doğrudan etkili olduğunu ifade ediyor.
