Gıda fiyatlarını denetim altına almak ve aracılık maliyetlerini düşürmek amacıyla Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan yeni Toptancı Hal Yasa Taslağı, yaş sebze ve meyve sektöründe geniş yankı uyandırdı. Kamuoyunun görüşüne sunulan düzenleme, bazı çevreler tarafından olumlu karşılanırken, sektör temsilcilerinden de kaygı dolu tepkiler yükseldi.
HALDER: KOMİSYONCULUK HÂLÂ İŞLEVSEL
Ekonomim'in haberine göre, İstanbul Halciler Derneği (HALDER) Başkanı Numan Dayan, yasa taslağında yer alan bazı maddelere destek verdiklerini ancak uygulama aşamasında dikkatli olunması gerektiğini vurguladı. Komisyonculuk sisteminin hâlâ üretici açısından en etkili satış yöntemi olduğunu belirten Dayan, “Üreticinin malı değer buluyorsa, bunda komisyoncunun emeği büyüktür” dedi.
Stok bildirimi zorunluluğunu prensipte olumlu karşıladıklarını ifade eden Dayan, cezaların orantılı olması gerektiğine dikkat çekti. Ödeme süresinin 30 günle sınırlandırılması ve banka üzerinden yapılması zorunluluğunun ise mevcut sistemde zaten uygulandığını hatırlattı.
ANTALYA’DAN SERT TEPKİ: “BU SİSTEM ÜRETİCİYİ BİTİRİR”
Antalya Toptancı Hal Yaş Sebze Meyve Komisyoncuları Derneği Başkanı Nevzat Akcan ise taslağın mevcut hal sistemini işlevsizleştireceğini belirtti. “Bu düzenleme uygulanırsa üretici de tüketici de çıldırır” diyen Akcan, düzenlemeyi siyasi bir hamle olarak nitelendirdi. Tarımın siyasetten arındırılması gerektiğini savunan Akcan, “Hal sistemi çökerse, aile çiftçiliği de çöker” uyarısında bulundu. Akcan, hal dışı çalışanların sektörün %70’ini oluşturduğunu ve düzenlemenin bu kayıt dışılığa çözüm getirmekten uzak olduğunu ifade etti.
ADANA’DAN SORGULAMA: “GERÇEK VERİLER NEREDE?”
Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru da düzenlemenin birçok soru işareti içerdiğine dikkat çekti. Hal Kayıt Sistemi’nin sağlıklı veri sunup sunmadığını sorgulayan Doğru, “Hale bildirim zorunluluğunun üretici ve tüketiciye ne faydası oldu?” sorusunu gündeme taşıdı. Doğru, sistemin amacına ulaşıp ulaşmadığının şeffaf biçimde değerlendirilmesi gerektiğini kaydetti.
YENİ YASA TASLAĞINDA ÖNE ÇIKAN DÜZENLEMELER
-
Toptancı hal kurma yetkisi belediyelerden alınarak Ticaret Bakanlığı’na devredilecek.
-
Serbest rekabeti engelleyenlere yönelik para cezası 1 milyon TL’ye kadar artırılacak.
-
Usulsüz ürün imhası yapanlara 200 bin TL ceza ve 3 yıl boyunca destek yasağı getirilecek.
-
Taslağın yasalaşması halinde sebze-meyve ticaretinde kapsamlı bir dönüşüm öngörülüyor. Ancak uygulamadaki başarısı, üreticilerin, komisyoncuların ve tüketicilerin bu yeni sisteme nasıl adapte olacağıyla doğrudan bağlantılı olacak.
-
Depolarda bekletilen tüm ürünlerin sisteme bildirilmesi zorunlu olacak.
-
Komisyoncular, ürün bedelini en geç 30 gün içinde banka aracılığıyla ödemekle yükümlü olacak.
-
Aynı hal içinde ürün devri yasaklanabilecek.
-
Perakendecilerin sattıkları ürünün en az %20’sini doğrudan üreticiden alma zorunluluğu getirilebilecek.
-
Bu zorunluluğa uymayan zincir marketlere 50 milyon TL’ye kadar ceza uygulanabilecek.
-
Üretici örgütlerine yapılan satışlarda gelir vergisi muafiyeti sağlanacak.
-
Standartlara aykırı taşıma ve ambalajlama işlemlerine 36 bin TL ceza verilecek.
