ABD’nin Ukrayna savaşını sona erdirmek amacıyla hazırladığı 28 maddelik barış planının, Kremlin’e yakın bir isimle görüşülerek hazırlandığının ortaya çıkması uluslararası alanda büyük yankı uyandırdı. Wall Street Journal’ın ortaya çıkardığı bilgiye göre, planın mimarları Jared Kushner ve Steve Witkoff, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakın Kirill Dmitriev ile Miami’de üç gün süren gizli toplantılar yaptı. Taslağın sızmasıyla birlikte, planın Rusya lehine hükümler içerdiğinin anlaşılması hem Avrupa başkentlerinde hem de Ukrayna yönetiminde ciddi rahatsızlık yarattı.
Wall Street Journal’ın haberine göre süreç, Ekim ayında ABD Başkanı Donald Trump’ın ulusal güvenlik ekibine, “Gazze’de sağlanan ateşkes gibi Ukrayna savaşını bitirecek bir plan hazırlayın” talimatını vermesiyle başladı.
İsrail–Hamas ateşkesinin ardından Orta Doğu’dan dönen özel temsilciler Steve Witkoff ve Jared Kushner, uçakta ilk taslak çalışmalarına başladı. Bir ay süren hazırlık sürecinde, Kremlin’e yakın bir ismin sağladığı öneriler taslağa yön verdi.
Kirill Dmitriev
PUTİN'E YAKIN İSİM MİAMİ’DE PLANI ŞEKİLLENDİRDİ
Habere göre Trump’a yakın Witkoff ve Kushner, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakınlığıyla bilinen Kirill Dmitriev ile Miami’de üç gün süren gizli görüşmeler yaptı. Dmitriev’in planın birçok maddesi üzerinde “detaylı önerilerde bulunduğu” belirtildi.
Dmitriev’in önerileri arasında şunlar yer aldı:
- Ukrayna’nın NATO’ya hiçbir koşulda alınmaması
- Ukrayna’nın Donbas ve Rusya’nın talep ettiği diğer bölgelerden tamamen çekilmesi
- Ukrayna ordusunun mevcut 900 bin asker seviyesinin çok daha altına düşürülmesi
- ABD–Rusya arasında yapay zekâ ve enerji gibi alanlarda kapsamlı ekonomik anlaşmalar yapılması
ABD yetkilileri, Witkoff ve Kushner’ın Ukrayna’nın askeri açıdan zayıf konumu nedeniyle Moskova’nın desteğini almadan barışın mümkün olamayacağı görüşüne yaklaştığını aktardı.
UKRAYNA: PLAN RUSYA’YA DAHA YAKIN
Witkoff ve Kushner, planı göstermek için Ukrayna Ulusal Güvenlik Danışmanı Rustem Umerov’u Miami’ye davet etti. Umerov, taslağı inceledikten sonra bunun “Ukrayna’dan çok Rusya’ya yakın bir plan” olduğunu söyledi ve Zelenskiy’nin haberdar edilmesini istedi.
16 Kasım’da Witkoff ve Kushner, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile telefon görüşmesi yaparak 28 maddelik planı sundu. Zelenskiy, çabaları için teşekkür etti ancak taslakta değişiklik yapılması gerektiğini belirtti. Zelenskiy, birkaç gün sonra Umerov’un da katıldığı ikinci bir görüşmede endişelerini yeniden iletti.
Umerov yaptığı açıklamada, “ABD’nin bizi dinlemesini, destek vermesini ve tüm boyutları bizimle tartışmasını takdir ediyoruz” dedi.
TASLAK SIZINCA AVRUPA VE KONGRE AYAKLANDI
Plan 18 Kasım’da kamuoyuna sızınca, Avrupa hükümetleri ve Kongre üyeleri taslağın “Rusya lehine” hükümler içerdiği gerekçesiyle tepki gösterdi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, taslağın bir kopyasını Suudi Veliaht Prensi’nin Washington ziyareti sırasında gördü; Avrupa yetkililerinden peş peşe endişe mesajları aldı.
ABD’nin ayrı bir diplomatik girişimi kapsamında 19 Kasım’da Kiev’e giden Ordu Bakanı Dan Driscoll, Ukraynalı yetkililere planın bir versiyonunu brifing olarak sundu. Driscoll’un görüşmelerde, “ABD’nin daha önce istihbarat ve silah desteğini durdurduğu” hatırlatmasını yaptığı kaydedildi.
Senato’daki bazı isimler, taslağın “bir Rus tarafından etkilendiği” yönünde bilgi aldıklarını açıkladı. Rubio ise buna karşı çıkarak, planın “ABD tarafından yazıldığını, hem Rusya hem Ukrayna’dan gelen önerileri içerdiğini” söyledi.
CENEVRE’DE DEĞİŞİKLİKLERE GİDİLDİ
Krizin büyümesi üzerine Rubio, Witkoff ve Kushner, Cenevre’de Ukraynalı ve Avrupalı yetkililerle toplantı yaparak taslakta önemli değişikliklere gitmeyi kabul etti. Değişiklikler arasında:
- Ukrayna ordusuna daha yüksek bir üst sınır getirilmesi
- Ukrayna’nın NATO üyeliğini yasaklayan ifadenin çıkarılması
Yetkililer nihai planın Ukrayna’nın “çekirdek güvenlik beklentilerini” karşılayacağını belirtiyor.
TRUMP: İLERLEME OLABİLİR
Trump, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Rusya ve Ukrayna arasında barış görüşmelerinde büyük ilerleme kaydediliyor olabilir” ifadelerini kullandı ancak “İnanmadan önce görmek gerek, ama iyi bir şey oluyor olabilir” diyerek temkinli davrandı.
