ABD Başkanı Donald Trump, yapay zekâ devi Nvidia’nın (NVDA.O) en ileri düzey çiplerinin yalnızca ABD merkezli şirketlere satılacağını, Çin ve diğer ülkelerin bu teknolojilere erişiminin engelleneceğini duyurdu.
Trump, CBS kanalında yayımlanan “60 Minutes” programındaki röportajında ve Air Force One uçağında gazetecilere yaptığı açıklamalarda, Nvidia’nın en güçlü modeli olan Blackwell serisi yapay zekâ çiplerinin “sadece Amerikan müşterilere” verileceğini söyledi.
“En gelişmiş olanları, Amerika Birleşik Devletleri dışında hiç kimseye vermeyeceğiz,” diyen Trump, “Blackwell çiplerini başkalarına vermiyoruz,” ifadelerini kullandı.
KÜRESEL ERİŞİME SINIRLAMA SİNYALİ
Trump’ın sözleri, Washington’un daha önce açıkladığı planlardan daha sıkı bir ihracat kısıtlamasına işaret ediyor. Yeni yaklaşım, yalnızca Çin’i değil, diğer ülkeleri de en üst seviye Amerikan yarı iletkenlerinden mahrum bırakabilir.
ABD yönetimi Temmuz ayında yayımladığı yeni “yapay zekâ strateji planında” çevre düzenlemelerini gevşetip, dost ülkelere teknoloji ihracatını artırmayı hedeflemişti. Ancak Trump’ın son açıklamaları, bu planın jeopolitik riskler nedeniyle yeniden şekillenebileceğini gösteriyor.
NVİDİA: GÜNEY KORE’YE SEVKİYAT SÜRECEK
Trump’ın açıklamalarından yalnızca birkaç gün önce, Nvidia’nın Güney Kore’ye 260 binden fazla Blackwell çipi tedarik edeceği açıklanmıştı. Bu sevkiyatın Samsung Electronics gibi ülkenin önde gelen şirketlerini kapsadığı belirtilmişti.
Ancak Trump, Çin’e satış konusunda daha net bir duruş sergiledi. CBS röportajında, “En gelişmiş Blackwell çiplerini Çinli şirketlere satmayacağız” dedi. Yine de, daha düşük kapasiteli modellerin satışına kapı aralayabileceğini belirtti:
“Onların Nvidia ile çalışmasına izin vereceğiz ama en gelişmiş modelleri alamayacaklar,” ifadelerini kullandı.
WASHİNGTON’DA ELEŞTİRİLER YÜKSELİYOR
Trump’ın, “daha düşük kapasiteli çiplerin” Çin’e satılmasına olası izin vereceği yönündeki sinyalleri, Kongre’deki Çin karşıtı gruplardan sert tepki çekti.
Cumhuriyetçi Kongre Üyesi John Moolenaar, bu olasılığı “İran’a silah kalitesinde uranyum vermeye” benzeterek, Çin’in bu çiplerle askeri yapay zekâ gücünü hızla artırabileceğini savundu.
Trump, geçtiğimiz hafta Güney Kore’de Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile gerçekleştirdiği zirvede bu konuyu gündeme getirmediğini de doğruladı.
NVİDİA: ÇİN PAZARI ŞU AN KAPALI
Nvidia CEO’su Jensen Huang, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, şirketin Çin’e yönelik ihracat lisansı başvurusunda bulunmadığını belirtti. Huang, Pekin’in şirkete yönelik tutumunun olumsuz olduğunu vurguladı:
“Çin, şu anda Nvidia’nın orada olmasını istemediğini açıkça belirtti,” dedi.
“Ancak Çin pazarına erişim olmadan ABD’deki Ar-Ge yatırımlarını finanse etmek çok zor.”
YAPAY ZEKÂ REKABETİNDE YENİ DÖNEM
Trump yönetiminin olası yeni kısıtlamaları, ABD’nin Çin karşısındaki teknolojik üstünlüğünü koruma hedefini daha da sertleştirebilir. Uzmanlara göre, Washington’un “Blackwell yasağı”, yalnızca Çin’le değil, ABD müttefikleriyle de ticari gerilimleri artırma riski taşıyor.
Nvidia ise dünya çapında veri merkezlerinden otonom araçlara kadar uzanan uygulamalarda Blackwell çiplerinin stratejik önemini vurgulamayı sürdürüyor.
ABD-ÇİN REKABETİ: DERİN EKONOMİ POLİTİK BİR GERİLİM
Trump’ın Nvidia kararı, geçtiğimiz hafta Güney Kore’de yapılan Trump–Şi zirvesi sonrası ABD ile Çin arasında oluşan diplomatik yumuşamayı hızla tersine çevirdi.
İki ülke, o zirvede ticaret savaşlarını askıya alma ve teknoloji alanında diyalog kanallarını yeniden açma konusunda uzlaşmıştı. Ancak Washington’un en gelişmiş yapay zekâ çiplerini Çin’e yasaklaması, bu uzlaşının geçici ve kırılgan bir nitelik taşıdığını gösterdi.
Ekonomist Prof. Dr. İbrahim Turhan'ın sosyal medya hesabından yaptığı paylaşıma göre bu durum, ABD–Çin rekabetinin kişisel ya da siyasi kaprislerden öte, derin ekonomik temellere dayandığını ortaya koyuyor. Küresel sistemin en stratejik sektörlerinden biri haline gelen yarı iletken teknolojisi, iki ülke arasında yalnızca bir ticaret konusu değil; aynı zamanda jeopolitik güç dengesinin merkezinde yer alıyor.
Prof. Dr. İbrahim Turhan'ın paylaşımı şu şekilde:
“ABD–Çin rekabeti ve buna bağlı olarak artan gerilim, kişisel kaprislere ya da kısa süreli kazanç-kayıp hesaplarına bağlı değil; ekonomik altyapıdan doğan yapısal bir durum,” yorumları yapılıyor.
“Zaman zaman taktik hamlelerle ya da dönemsel gerekliliklerle gerilimin alçalıp yükseliyor olması normaldir. Ancak geçen hafta çözülmüş olduğu varsayılan temel bir konunun aslında çözülmemiş olduğu anlaşılıyor.”
Bu çerçevede, Trump yönetiminin Nvidia çipleri üzerindeki son kısıtlaması, iki ülke arasındaki rekabetin artık sadece diplomatik değil, teknolojik egemenlik mücadelesi düzeyine taşındığını gösteriyor.
