İzmir’deki orman yangının elektrik hatlarından kaynaklandığını İzmir Valisi Süleyman Elban açıklamıştı. Ancak açıklaya GDZ Elektrik’ten yalanlama gelince CHP’li Bakan görüntüleri paylaştı. Videoda yüksek gerilim hattından çıkan kıvılcımların yangına sebep olduğu görülürken, AFAD ve Sayıştay raporları da şirketin uyarıları dikkate almayarak tedbir almadığını ortaya koydu.
ALEVLER ARASINDA SÖNDÜRME MÜCADELESİ
Ülkenin dört bir yanı yangın faciasıyla karşı karşıya. Ege ve Akdeniz’de rüzgar ve aşırı sıcağın da etkisiyle kontrol altına alınmakta zorlanılan yangın köyleri ve yüzlerce canlı türünü yok etti. Çeşme'deki yangın güçlükle kontrol altına alınırken İzmir'in Ödemiş ve Buca ilçesinde görevlilerin alevler arasında söndürme mücadelesi sürüyor. İzmir Valisi yangınların elektrik hattı kaynaklı olduğunu açıklamıştı. GDZ Elektrik “Somut bir bulgu yok" diyerek iddiayı reddederken, CHP'li vekil yangının çıktığı elektrik hattının görüntüsünü paylaştı.
TEHLİKE RAPORLARDA AMA ÖNLEM ALINMAMIŞ
AFAD’ın 2021'de hazırlanan ve İzmir’de yaşanabilecek afetlere dikkat çeken raporu facianın göz göre göre geldiğini gösteriyor. Raporda, yangın çıkmaması için enerji nakil hatlarının bulunduğu güzergahta bitki örtüsünün temizlenmesi, altındaki ağaçların kesilmesi gerektiği uyarısı yapılıyor. Sayıştay’ın 2022 ve 23 raporlarında da “Ormandaki enerji hatlarının çevresinde temizlik çalışmalarının yapılmadığı, bakım periyotlarının takip edilmediği, ağaç dallarının hatlara temas ettiği' tespitine yer verilerek yaşanabilecek faciaya net ifadelerle dikkat çekiliyor.
ÇARESİZCE YANMAYI BEKLİYORUZ
Evlere kadar ulaşan, şehre inen ve söndürülemeyen felaket karşısında isyan eden vatandaşlar ‘çaresizce yanmayı bekliyoruz’ derken, köylülerin yanlarına hayvanlarını da alarak can havliyle bölgeden uzaklaşmaları görüntülendi.
KAYIPLARIN HESABINI KİM VERECEK?
Davutoğlu: Her yıl yaşanan yangınların ardından yetkililer “önlem alacağız” sözlerini yineliyor ama hiçbir sorumluluk üstlenilmiyor. Yanan ormanların, hayatını kaybeden insanlarımızın ve çaresizce can veren canlıların hesabını kim verecek?
‘KADER’ DEYİP KENARA ÇEKİLEMEYİZ
Babacan: Her yangın sonrası ‘kader’ deyip kenara çekilemeyiz. Gerekli tedbirleri almak zorundayız. Biz, afetle nasıl mücadele edileceğini tek tek yazdık. İktidara da gönderdik ama belli ki okumamışlar.
YANGIN FELAKETİNE İHMAL KIVILCIMI
İzmir’de Buca’da başlayan ve geniş bir alanı etkileyen Çeşme, Ödemiş, Seferihisar ve Foça’da devam eden orman yangınlarına daha önce KARAR’ın gündeme getirdiği bakımsız ve tedbir alınmayan elektrik hatlarının neden olduğunu gösterdi. İzmir Valisi Süleyman Elban, yangınların elektrik hatlarından kaynaklandığını açıklamıştı. Bölgede elektrik dağıtımından sorumlu olan GDZ Elektrik ise ‘Somut bir bulgu bulunmamaktadır’ diyerek iddiayı reddetti. Ancak GDZ Elektrik’e CHP İzmir Milletvekili Murat Bakan cevap niteliğinde video yayımladı. Sosyal medya hesabından bir elektrik hattı görüntüsü paylaşarak “Alın size tespit” ifadelerini kullandı. Bakan paylaşımında şunları söyledi: “Gedaş açıklama yapıyor neymiş yangın enerji nakil hatlarından çıkmamış buna ilişkin bir tespit yokmuş. Alın size tespit. İYTE’den Karaburun’a giden hat yok. Temizlenmiş mi? Denetlenmiş mi? Hayır. Kesilmiş mi? Hayır. Yapılmış mı? Hayır. Her sene uyarıyoruz, söylüyoruz dünyadaki örnekleri anlatıyoruz. Anlayan var mı? Hayır. İzmir yandı kül oldu oradan oraya çırpınıyoruz bir ağaç daha yanmasın diye şimdi kına yakın.”
BÜYÜK İHMAL AFAD RAPORUNDA
Yangınlara ilişkin tartışmalar sürerken, GDZ Elektrik’in orman yangınlarına neden olabileceği riskinin AFAD raporlarında da yer aldığı ortaya çıktı. AFAD’ın 2021 tarihli İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP) raporunda, 2022-2026 yıllarında İzmir’de yaşanabilecek afetlere ilişkin uyarılar bulunuyor. Raporda, GDZ Elektrik’e de dikkat çekildi. Orman yangınlarının çıkmaması için enerji nakil hatlarının bulunduğu güzergahın bakımlı bulundurulması, enerji nakil hatlarının altındaki ağaçların kesilmesi ve bitki örtüsünün temizlenmesi gibi bakım çalışmalarının yapılması gerektiği ifade edildi. Anncak sonuç şirketin AFAD’ı dikkate almadığını gösterdi.
ŞİRKETE SORUŞTURMA BAŞLATILDI MI?
İzmir Valisi Süleyman Elban’ın yangınların elektrik hattından çıktığı açıklaması sonrası TİP Sözcüsü Sera Kadıgil, Adalet Bakanı’na sorumlular hakkında neden işlem başlatılmadığını sordu. “Vali Elban’ın sözleri ihbar kabul edilerek, Gediz Elektrik Dağıtım A.Ş’nin bağlı olduğu iki termik santral, yirmi hidroelektrik santral, üç rüzgar, birer jeotermal, hibrit elektrik santralinin de sahibi Aydem Grup’un yöneticileri hakkında herhangi bir soruşturma başlatılmış mıdır?”
GDZ ELEKTRİK VERGİ DE VERMİYORMUŞ
İzmir’deki yangınların asıl sorumlusu olarak tartışmaların odağında olan şirketin 2021-2024 yıllarında vergi ödemediği belirtildi. İzmir’de valinin de yangından sorumlu tuttuğu elektrik dağıtım şirketi GDZ Dağıtım’ın hiç vergi vermediği onunla bağlantılı perakende satış şirketi Gediz Perakende de her ikisinin bağlı olduğu Aydem Elektrik’in de vergi vermediği belirtildi.
BİR TESPİT DE SAYIŞTAY’DAN
AFAD raporundan sonra Sayıştay’In 2022 raporları da elektrik dağırım şirketlerinin orman yangınlarına sebebiyet verecek teedbirleri almadığını gösterdi. Raporlarun TEDAŞ Bölümü’nde şirketlerin yatırım planlarını uygulamadığını, hat yenileme projelerini geciktirdiğini, ve bu durumun orman yangını riski oluşturduğunu ifade ediyor. 2023 yılı raporunda ise daha net bir uyarı yer alıyor. “Bazı dağıtım şirketlerinin, özellikle kırsal ve ormanlık bölgelerde bulunan hatlara yönelik bakım faaliyetlerini asgari düzeyde gerçekleştirdiği; bu durumun yangın başta olmak üzere ciddi çevresel zararlara yol açabileceği değerlendirilmektedir. Ormanlık bölgelerdeki enerji nakil hatlarının çevresinde gerekli temizlik çalışmalarının yapılmadığı, bakım periyotlarının takip edilmediği, ağaç dallarının hatlara temas ettiği tespit edilmiştir” deniliyor.
10 YILDIR SÖYLÜYORUZ TEDBİR ALINMIYOR
KARAR’a daha önce elektrik hatlarının yangınlara sebep olduğunu açıklayan İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi öğretim üyesi Orman Yüksek Mühendisi Doç. Dr. Cihan Erdönmez, İzmir’de çıkan görüntüyü de değerlendirdi. Erdönmez “Türkiye’de elektrik nakil hatları pek çok orman alanından geçiyor. Ayrıca ormanların içerisinde kurulmuş enerji üretim tesisleri de var. Rüzgar türbinleri, Hidroelektrik santraller, termik santral bile var. Hatta 2021 yangınlarında yanma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştı. Enerji ile ormanlar arasında çok sıkı bir ilişki var. Ve bu ilişki de yaz aylarında yangın riski olarak ortaya çıkıyor. En az 10 yıldır Türkiye’de birinci yangın nedeni olarak elektrik nakil hatları ön plana çıktı. Yaktığı orman alanı açısından söylüyorum. 10 yıldır bunu söylüyor olmamıza rağmen kamu kurumlarının, ilgili bakanlıkların, ilgili şirketlerin buna bir çözüm üretememiş olması kabul edilebilir bir şey değil” dedi.
