Kıdem tazminatında tavan uygulaması, yüksek ücretli çalışanların önemli tutarlarda kayba uğramasına yol açıyor. Tavan tutarının memur maaş artışına endeksli olması ve bu artışın son yıllarda enflasyonun gerisinde kalması, işçilerin hak ettiği tazminatın tam olarak ödenememesine neden oluyor.
İş Kanunu'na göre, işçilere aynı işverene bağlı olarak çalıştıkları her yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödeniyor. Ancak bu ödeme, devlet tarafından belirlenen yıllık tavanı aşamıyor. Tavan ise, en yüksek devlet memuruna bir yıllık hizmet karşılığında ödenen emekli ikramiyesi üzerinden hesaplanıyor.
TAVAN 6 AYDA BİR GÜNCELLENİYOR
Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre, bu yılın ilk yarısında 46.655,43 TL olan kıdem tazminatı tavanı, 1 Temmuz itibarıyla 53.919,68 TL’ye yükseldi. Ancak memur maaşlarındaki artış oranı son iki yılda enflasyonun altında kaldı. Örneğin, 2023’ün ilk yarısında enflasyon yüzde 24,73 iken, memur maaş zammı yüzde 19,31'de kaldı. Bu yılın ilk yarısında ise enflasyon yüzde 16,67, zam oranı ise yüzde 15,57 olarak gerçekleşti.
TAZMİNATTA 5.136 TL YILLIK KAYIP OLUŞTU
Son 1,5 yılda enflasyon yüzde 68,45 olarak gerçekleşirken, memur maaşları yalnızca yüzde 53,80 oranında artırıldı. Bu fark, kıdem tazminatı tavanının da olması gerekenden düşük kalmasına yol açtı. Eğer memur maaşları enflasyon oranında artırılsaydı, tavan tutar 53.919 TL değil, 59.056 TL olacaktı. Böylece her bir yıl için 5.136 TL'lik bir fark oluşmayacak, işçiler tazminatlarını daha yüksek alabilecekti.
20 yıl boyunca aynı işverene bağlı olarak çalışan ve brüt maaşı 60 bin TL olan bir işçi için bu farkın toplamı 103 bin TL’ye ulaşıyor. Mevcut tavanla alacağı kıdem tazminatı 1 milyon 78 bin TL olurken, enflasyona endeksli tavan uygulansaydı 1 milyon 181 bin TL alabilecekti.
SEYYANEN ZAM ETKİSİ VE GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ORANLAR
2023 yılında memur maaşlarına yapılan 8.077 TL’lik seyyanen artış, emekli aylıklarına yansıtılmadı. Bu durum, kıdem tazminatı tavanı hesaplamasını da dolaylı olarak etkileyerek, yalnızca memurların değil işçilerin de mağduriyet yaşamasına neden oldu.
Tarihsel olarak kıdem tazminatı tavanı ile asgari ücret arasındaki oran da yıllar içinde geriledi. 1980’lerde asgari ücretin 7,5 katı olan tavan, 2002'de 4,8 kata, 2023'te ise yalnızca 1,8 kata kadar düştü. Bu yıl asgari ücrete ara zam yapılmaması durumunda kıdem tazminatı tavanı yılın ikinci yarısında 2,1 kata yükselecek olsa da, yıllık ortalamada 1,9 kat seviyesinde kalacak.
