Bosna Savaşı’nın en karanlık sayfalarından biri, 30 yıl sonra yeniden açılıyor. Hırvat araştırmacı gazeteci Domogoj Margetic, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic’in 1992-1995 yıllarındaki Saraybosna kuşatması sırasında Sırp keskin nişancılar arasında yer aldığı iddiasıyla Milano Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulundu. İtalya’da savcılık, Batılı zenginlerin “turist keskin nişancı” olarak sivilleri vurduğu yönündeki iddialarla birlikte dosyayı geniş kapsamlı bir soruşturmaya dönüştürdü.
1990’ların başında Saraybosna, Sırp milliyetçisi güçlerin 3,5 yıl süren kuşatması altındaydı. Şehir, dağlardaki keskin nişancıların hedefi haline gelmiş, sokakta yürüyen binlerce sivil kadın, erkek ve çocuk keskin nişancı ateşiyle öldürülmüştü.
Bu korkunç dönemle ilgili son haftalarda iki ayrı iddia gündeme geldi. İlk olarak, Milano Cumhuriyet Başsavcılığı, Batı Avrupa ülkelerinden bazı kişilerin para karşılığı Saraybosna’da sivilleri vurmak için Sırp birliklerine katıldığı yönündeki 30 yıllık suçlamalarla ilgili soruşturma başlattığını duyurdu. Ardından, çok daha çarpıcı bir başvuru savcılığa ulaştı:
Bugün Sırbistan Cumhurbaşkanı olan Aleksandar Vucic’in, o dönemde Saraybosna kuşatmasında keskin nişancı faaliyetlerine karıştığı iddiası.
ARAŞTIRMACI GAZETECİ MARGETİC: “VUCİC, SARAYBOSNA’DAKİ SIRP MEVZİLERİNDE BULUNDU”
İtalyan ANSA ajansının aktardığına göre Hırvat gazeteci Domogoj Margetic, suç duyurusunda Vucic’in adının Bosna’daki askeri mevzilerde geçtiğini, sivilleri hedef alan keskin nişancılar arasında yer aldığına dair “bazı kanıtları” savcılığa sunduğunu belirtti.
Margetic’in iddiası, Yugoslavya savaşlarının ardından ilk kez bir Sırp devlet başkanı hakkında doğrudan “sivil katliamlarına katılım” suçlaması yöneltilmesi bakımından uluslararası yankı uyandırdı.
Vucic cephesinden konuya ilişkin henüz bir açıklama yapılmadı.
İTALYA’DA AYRI BİR SORUŞTURMA: “HAFTA SONU TURİST KESKİN NİŞANCILAR”
Vucic hakkındaki suçlamaların gündeme gelişi, Milano savcılığının yürüttüğü başka bir dosyayla birleşti. Savcılık, yazar ve gazeteci Ezio Gavazzeni’nin sunduğu 17 sayfalık suç duyurusunu kabul ederek, 1993 yılında Saraybosna kuşatmasında para karşılığı sivilleri vuran “yabancı keskin nişancılar” hakkında kasten öldürme suçlamasıyla soruşturma başlattı.
Gavazzeni, Bosna istihbaratından aldığı bilgilere dayanarak, 1993 sonunda en az beş İtalyan vatandaşının Sırp birliklerinin yanında “turist keskin nişancı” olarak yer aldığını belirtiyor. Bu kişilerin Trieste, Milano ve Torino’dan geldiği, para karşılığı kadın, çocuk ve sivilleri hedef aldıkları iddia ediliyor.
Bosna istihbaratının, olay yaşandığı dönemde İtalya’nın Saraybosna’daki SISMI (bugünkü AISI) birimini bu konuda uyardığı da dilekçede yer alıyor.
İSTİHBARAT NOTLARINDA TÜYLER ÜRPERTEN AYRINTI: “ÇOCUKLAR DAHA PAHALIYDI”
Savcılığa sunulan belgelerde, sorgulanan bir Sırp gönüllünün ifadelerine dayandırılan bir “ölüm tarifesi” de bulunuyor. Buna göre:
- Çocukları vurmanın tarifesi en yüksek
- Ardından sırayla üniformalı erkekler, kadınlar
- Yaşlıları vurmak ise ücretsiz
Gavazzeni, bu iddiaların Miran Zupanić’in 2022 tarihli “Sarajevo Safari” belgeselindeki tanıklıklarla örtüştüğünü belirtti. Belgeselde Amerikalı, Kanadalı, Rus ve İtalyan zenginlerin para ödeyerek kuşatma boyunca sivilleri hedef aldığı anlatılıyor.
SORUŞTURMA GENİŞLİYOR: İLİŞKİLER, TANIKLAR, ESKİ İSTİHBARAT KAYITLARI İNCELENECEK
Milano savcılığı, hem Margetic’in Vucic hakkındaki suç duyurusunu hem de Gavazzeni’nin “turist keskin nişancılar” dosyasını ROS (Carabinieri Özel Operasyonlar Birimi) aracılığıyla derinleştirecek.
Soruşturmada:
- Belgelerde adı geçen tanıklar dinlenecek,
- Bosna istihbaratının o döneme ilişkin kayıtları incelenecek,
- Sırp istihbarat birimleriyle bağlantılar araştırılacak.
Bosna istihbaratı, bu yapıların arkasında dönemin Sırp devlet güvenlik servisi ile eski Sırp charter havayolu şirketlerinin altyapısının bulunduğunu, bu sistemin kurulmasında savaş suçlarından hüküm giymiş Jovica Stanišić’in kilit rol oynadığını öne sürüyor.
SARAYBOSNA KUŞATMASI: 11 BİN 541 SİVİL KATLEDİLDİ
Saraybosna 6 Nisan 1992’de kuşatıldı ve 3,5 yıl boyunca her gün bombalandı. Kuşatma sırasında 1.601’i çocuk olmak üzere 11.541 sivil katledildi. Keskin nişancılar şehrin en korkulan yüzüydü; sokakta yürüyen insanlar hedef gözetilerek vuruluyordu.
Bu nedenle Vucic hakkındaki iddia, sadece siyasi değil, savaşın en ağır insan hakları suçlarından biri olan sivillere yönelik keskin nişancı ateşine “katılım” suçlamasını içerdiği için uluslararası hukuk açısından da büyük önem taşıyor.
