Washington merkezli uluslararası insan hakları kuruluşu Freedom House'un yayınladığı '2025 yılı İnternette Özgürlük Raporu', Türkiye’nin dijital özgürlük karnesinin yine zayıf olduğunu gösterdi. Türkiye'yi "internetin özgür olmadığı ülkeler" kategorisinde 22 ülke arasında sayan raporda, "Raporlama döneminde Türk makamlarının talebi üzerine çok sayıda sosyal medya hesabı engellendi ya da askıya alındı" bulgusuna yer verildi.
TÜRKİYE, 2024 YILINDAKİ PUANINI KORUDU
Uluslararası insan hakları kuruluşu Freedom House; Kian Vesteinsson ve Grant Baker tarafından hazırlanan 2025 İnternette Özgürlük Raporu'nu yayınladı. 72 ülkedeki internet özgürlüğüne ilişkin değerlendirmelerin yer aldığı raporda, bu yıl internetin 18 ülkede özgür, 32 ülkede kısmen özgür ve 22 ülkede özgür olmadığı belirtildi.
Freedom House Türkiye raportörü ve Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi, Medya Özgürlüğü İzleme Sorumlusu Gürkan Özturan'ın hazırladığı rapora göre Türkiye, 2024 yılındaki puanını koruyarak 31 puan ile "internetin özgür olmadığı ülkeler" kategorisinde yer aldı.
Raporda, 0 (sıfır) en az özgür anlamına gelirken, 100 en özgür anlamına geliyor.
TÜRKİYE, PAKİSTAN VE VENEZUELA İLE AYNI SINIFTA YER ALDI
Raporda, Mısır, Pakistan, Rusya, Türkiye ve Venezuela gibi internet özgürlüğünde son 15 yılda yaşanan küresel gerilemeden en ağır biçimde etkilenen ülkelerde hükümetlerin, iktidarlarına yönelik zorluklar karşısında çevrimiçi ortamdaki denetimlerini artırdığı belirtildi.
Söz konusu ülkelerdeki hükümetlerin son bir yılda kullanıcılarının internet kullanımlarına ilişkin müdahalelerini artırdığını belirten raporda, şu tespitlere yer verildi:
"Bu ülkelerdeki yetkililer, çevrimiçi içeriklere yönelik kısıtlamaları genişletti, elektronik iletişim üzerindeki gözetimi artırdı ve özellikle protestolar ve seçimler sırasında çevrimiçi olarak eleştirilerini dile getirenlere daha ağır cezalar uyguladı. Bu durum, otoriter rejimlerde iktidarın güvenliği için dijital baskının ne kadar önemli hale geldiğini ortaya koyuyor"
SON 15 YILDA GAZETECİLERE YÖNELİK SANSÜR UYGULAMASI ARTTI
Türkiye'de 2013'teki Gezi Parkı protestolarının da etkisiyle son 15 yılda kapsamlı bir sansür sisteminin pekiştirildiği ifade edilen raporda, gazetecilere yönelik internet sansürüne de yer verildi.
Rapor döneminde çevrimiçi içerikler nedeniyle uzun süreli hapis cezası alan internet kullanıcılarının sayısı azalsa da Türkiye'de internet özgürlüğüne ilişkin birçok kısıtlamanın devam ettiği kaydedildi. Raporda, "Protestolar sırasında sosyal medya platformlarına erişim kısıtlandı ve yetkililer internet sitelerini engellemek ve içerikleri kaldırmak için çok sayıda emir yayımladı. Çevrimiçi trol ağları, hükümet yanlısı dezenformasyonu yaymaya devam ederken, gazeteciler, aktivistler ve sosyal medya kullanıcıları paylaştıkları içerikler nedeniyle soruşturmalarla karşı karşıya kaldı" ifadelerine yer verildi.
19 MART SÜRECİ MERCEK ALTINA ALINDI
Raporda 19 Mart sürecinde sosyal medya platformlarına getirilen kısıtlamalar ve bazı hesapların erişime engellenmesinden de bahsedilerek şunlara yer verildi:
- "Hükümet, Temmuz 2024'te Kayseri'de Suriyeli mültecilere yönelik düzenlenen gösteriler sırasında bir hafta boyunca internet erişimini kısıtladı. Yetkililer ayrıca, 2025 yılının Mart ayında muhalefetin Cumhurbaşkanı adayı ve İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanmasına yönelik düzenlenen protestolar esnasında 42 saat boyunca sosyal medyaya erişimi kısıtladı.
- Ağustos 2024'te, Türkiye Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kurumu (BTK) sosyal medya platformu Instagram'ı dokuz gün boyunca engelledi. BTK engelleme için ilk önce bir gerekçe belirtmedi. Ancak bu karar, Instagram'ın Hamas'ın siyasi lideri İsmail Haniye'nin öldürülmesi sonrası yasını paylaşan Türk kullanıcıların gönderilerini kaldırmasının ardından geldi.
- Raporlama döneminde Türk makamlarının talebi üzerine çok sayıda sosyal medya hesabı engellendi ya da askıya alındı. Sosyal medya platformu X, Mart 2025'te medya kuruluşu Bianet'in İmamoğlu'nun tutuklanmasıyla ilgili protestoları haber yaptığı gerekçesiyle hesabını engelledi. İmamoğlu'nun X hesabı da platform tarafından engellendi.
- Mart 2025'te çevrimiçi ifade özgürlüğünü ve gizliliği kısıtlayabilecek düzenlemeler içeren Siber Güvenlik Yasası (7545 sayılı yasa) Meclis'te kabul edildi. Yasa, yetkililere mahkeme kararı almaları koşuluyla Türkiye'deki tüm verilere geniş erişim hakkı veriyor ve yetkililer tarafından talep edildiğinde kişisel bilgilerini vermeyi reddeden kişilere cezai yaptırımlar öngörüyor. Yasa ayrıca, çevrimiçi veri sızıntıları hakkında yanlış bilgi yaymayı suç sayarak, beş yıla kadar hapis cezası öngörüyor."
