Bloomberg’in, konuya yakın kaynaklara dayandırdığı haberine göre Türkiye, yaklaşık on yıl önce Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemlerini iade etmeyi değerlendiriyor; bu adımın Ankara’nın ABD ve NATO ile ilişkilerinde yeni bir sayfa açabileceği ifade ediliyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçen hafta Türkmenistan'da Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede bu konuyu gündeme getirdi. İki ülke yetkilileri arasında daha önce de bu konuda benzer görüşmeler yapıldığı kaydedildi. Cumhurbaşkanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı konuyla ilgili yorum yapmaktan kaçındı. Kremlin ise iki lider arasındaki görüşmede böyle bir talebin dile getirildiğini yalanladı.
S-400’lerden vazgeçmenin ABD ile ilişkileri önemli ölçüde geliştirebileceği, Türk savunma sanayisine uygulanan Amerikan yaptırımlarının kaldırılmasına ve Ankara'nın F-35 savaş uçaklarına erişmesine zemin hazırlayabileceği belirtildi. Üst düzey bir Türk diplomat yakın zamanda yaptırımların gelecek yıl kaldırılmasını beklediğini söylemişti.
ANKARA, S-400'LERİ ALMAK İÇİN HARCADIĞI MİLYARLARCA DOLARIN İADESİNİ İSTİYOR
Türkiye, NATO müttefikleriyle Obama'nın ABD başkanlığı döneminde başlayan ve 15 Temmuz darbe girişiminin ardından derinleşen gerginlik döneminde S-400’leri satın almıştı. Bu dönemde Ankara'nın Patriot füzeleri için de girişimde bulunduğu ancak ABD'nin olumsuz tutumu nedeniyle anlaşmanın gerçekleşmediği iddia edilmişti. Bu durum, Türkiye'nin Rusya'ya yönelmesinin ve S-400 sistemini satın almasının gerekçelerinden biri haline geldi. Konunun hassasiyeti nedeniyle isimlerinin açıklanmasını istemeyen kaynaklara göre, Türkiye, Rusya ve Ukrayna arasında arabulucu rolünün Moskova'yı iade talebine daha açık olmaya teşvik edeceğini umuyor.
Kaynaklara göre Ankara, S-400’leri almak için harcadığı milyarlarca doların da iadesini istiyor. Bu durum, Rusya'dan petrol ve doğalgaz ithal eden Türkiye'nin indirim talebinde bulunma olasılığını gündeme getiriyor, ancak bunun müzakere edilmesi gerekeceği belirtiliyor.
Lockheed Martin'in ürettiği F-35, dünyanın en gelişmiş savaş uçağı olarak kabul ediliyor. Diğer uçaklar ve insansız hava araçlarıyla koordineli saldırı yapabilme yetenekleri nedeniyle "gökyüzünün oyun kurucusu" olarak bilinen bu uçakların en pahalı versiyonunun maliyeti 100 milyon doları aşıyor.
Türkiye’nin ABD’den F-35 savaş uçağı alabilmesi için ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) yaptırımlarından çıkarılması gerekiyor. Bu yaptırımlar, 2020 yılında Türkiye Rus yapımı hava savunma sistemleri S-400’leri aldığı için uygulanmıştı. Türkiye’nin elinde iki ayrı S-400 sistemi ve 128 füze bulunuyor. Ankara'nın 2019’da çıkarıldığı F-35 ortak üretim programına geri alınması Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ABD Başkanı Donald Trump'la 29 Eylül'de Beyaz Saray'da yaptığı görüşmenin de ana gündem maddelerinden biriydi.
Son olarak ABD'nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, geçen hafta yaptığı açıklamada, Türkiye'nin F-35 programına yeniden dahil olma talebi ile Rus yapımı S-400 hava savunma sistemi konusundaki görüşmelerin devam ettiğini belirtmişti.
Barrack şu ifadeleri kullanmıştı:
"ABD yasalarına göre, Türkiye'nin F-35 programına geri dönmesi için S-400 sistemini artık kullanmaması ve sahip olmaması gerekiyor. Başkan Trump ve Başkan Erdoğan arasındaki olumlu ilişkiler, yeni bir işbirliği ortamı yaratmış ve bu da son on yılda bu konuda yaptığımız en verimli görüşmelere yol açmıştır. Umudumuz, bu görüşmelerin önümüzdeki aylarda hem Amerika Birleşik Devletleri'nin hem de Türkiye'nin güvenlik gereksinimlerini karşılayan bir dönüm noktası oluşturmasıdır."
Barrack'ın açıklamasında atıf yaptığı 2020 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası’nda “Türkiye S-400’lerin mülkiyetinden vazgeçmeli” ifadesi geçiyor.
